21 სექტემბერს, 12.00 საათზე ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ქართულ-გერმანული სამეცნიერო ხიდის ფარგლებში სმარტ-ლაბი (SMART|Lab) გაიხსნება. ღონისძიებას თსუ რექტორის მოვალეობის შემსრულებელი დარეჯან თვალთვაძე, განათლებისა და მეცნიერების მინისტრი ალექსანდრე ჯეჯელავა, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითრების მინისტრი დიმიტრი ქუმსიშვილი, იულიხის (გერმანია) კვლევითი ცენტრის და ქართული უნივერსიტეტების წარმომადგენლები, სტუდენტები დაესწრებიან.
SMART|Lab-ი დაეხმარება ქართველ სტუდენტებს ჩაერთონ იმ საერთაშორისო კვლევებში, რომლებიც იულიხის კვლევით ცენტრში მიმდინარეობს. ასეთი ტიპის თანამშრომლობა ხელს შეუწყობს, ერთის მხრივ, მდიდარი პრაქტიკული გამოცდილებისა და მეორეს მხრივ, ღრმა თეორიული ცოდნის ურთიერთგაზიარებას.
SMART|EDM_Lab-ში მიმდინარე სამუშაოები დაეხმარება ქართველ სტუდენტებს თანამედროვე ექსპერიმენტული ფიზიკის უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებაში, რაც მოიცავს ელექტრონიკას, პროგრამირებას, კომპიუტერულ ტექნიკას, მექანიკურ და პროგრამულ ინჟინერიას, მონაცემთა სტატისტიკურ ანალიზს, ფიზიკური პროცესების მოდელირებას და სხვა. აღსანიშნავია, რომ ამ ყველაფრის გამოყენება-ათვისება მოხდება კონკრეტულ აქტუალურ სამეცნიერო პროექტებში მონაწილეობით, რაც თავისთავად უდიდეს უპირატესობას წარმოადგენს. ყოველივე ეს კი ხელს შეუწყობს ქართველ მეცნიერებს ჩაატარონ კვლევები და უფრო ღრმად შეისწავლონ, სამყაროს განვითარება დიდი აფეთქებიდან დღემდე. დიდი აფეთქების შემდგომ, სამყაროს ევოლუციის პროცესში ყოველი 10 მილიარდი ნაწილაკიდან 1 ნაწილაკი (მატერია) გადაურჩა ანტიმატერიასთან ანიჰილაციის (ურთიერთგაქრობის) პროცესს. სწორედ ამ გადარჩენილი ნაწილაკებიდან შეიქმნა დღევანდელი სამყარო. იმის გარკვევა, თუ რატომ მოხდა ასე, არის სწორედ აღნიშნული კვლევების მიზანი.
არსებობს სამყაროს უცნობი კანონზომიერებების ძიების ორი სტრატეგიული მიმართულება: კვლევების წარმოება მაღალ ენერგიებზე, რომლის თვალსაჩინო მაგალითია LHC-ზე მიმდინარე ექსპერიმენტები, და ზემაღალი სიზუსტის ექსპერიმენტები. სამწუხაროდ, დღეისათვის მსოფლიოში არსებული რესურსების პირობებში წარმოუდგენელია LHC-ზე მნიშვნელოვნად მაღალი ენერგიის ამაჩქარებლის შექმნა. ალტერნატიულ გზას წარმოადგენს მოწინავე ტექნოლოგიებისა და მეთოდების გამოყენებით ძალიან ზუსტი ექსპერიმენტების ჩატარება შედარებით დაბალ ენერგიებზე, რაც ბევრად უფრო ნაკლებ რესურსებს მოითხოვს. ასეთ ექსპერიმენტების ჯგუფს განეკუთვნება დამუხტული ნაწილაკების ელექტრული დიპოლური მომენტების (ედმ) ძიება. ამ ფიზიკურის სიდის ექსპერიმენტული დამზერა იქნება უშუალო მინიშნება სამყაროს განვითარების დღეისათვის არსებული სურათის არასრულყოფილობაზე, რამაც შესაძლოა ასევე წარმოდგენა შეგვიქმნას სამყაროს არსებობის მიზეზებზე.
აღნიშნული ტიპის კვლევები, პოლარიზებული დეიტრონების ნაკადის გამოყენებით, უკვე დაწყებულია იულიხის კვლევითი ცენტრის COSY ამაჩქარებელზე, სადაც ქართული ჯგუფი აქტიურადაა ჩართული. ედმ-ის არსებობის შემთხვევაში მოსალოდნელია პოლარიზებული ნაკადის პოლარიზაციის ვექტორის ორიენტაციის ცვლილება დროში, რომლის დამზერაც წარმოადგენს აღნიშნული ექსპერიმენტის ძირითად იდეას. ამ ცვლილების დასაფიქსირებლად კი საჭიროა მაღალი მგრძნობიარობის პოლარიმეტრის შექმნა, რაც წარმოადგენს ქართული ჯგუფის ძირითად ამოცანას.
აღნიშნული პოლარიმეტრი შედგება დეტექტორისა და სამიზნისაგან. მისი ცალკეული დეტალების შექმნა და გამოცდა იქნება SMART|EDM_Lab-ის ძირითადი ამოცანა. აღნიშნული ლაბორატორია იქნება JEDI (იულიხის ელექტრული დიპოლური მომენტის კვლევები) საერთაშორისო კოლაბორაციის ძირითადი პარტნიორი ამ მიმართულებით. ამ ლაბორატორიაში ასევე მოხდება პოლარიმეტრის დეტექტორის მონაცემების შეგროვებისა და მათი რეალურ დროში გაანალიზების პროგრამული უზრუნველყოფის შექმნაც. გარდა ამისა, პოლარიმეტრის კონცეფცია მოიცავს სრულიად ახალი ტიპის სამიზნის შექმნასაც, რაც არნახულ საინჟინრო სირთულეებთან არის დაკავშირებული. ამ სამიზნის კონსტრუქციის ცალკეული კვანძების გამოცდა-დახვეწა ასევე მოხდება SMART|EDM_Lab-ში.
პროგრამა
